Zondagavond 9 februari 2020 was in de Zuiderkerk het mini-symposium Overtourisme. De Poolse filmregisseur Michal Materna nam al eens eerder in de Amsterdamse binnenstad een film op. In de zomer van 2019 keerde hij terug met een filmploeg om de aard en omvang van het toerisme op de Wallen vast te leggen. Buurtbewoners werkten mee. Die film is zondag vertoond. Een debat volgde.
In de documentaire ‘Overtourism in Amsterdam’ komen ook bewoners uit de Nieuwmarktbuurt aan het woord. Ze zijn niet zozeer anti-toerist, maar voelen zich wel erg ongelukkig over de sfeer in wat ooit hun wijk was met zijn buurtwinkels en bruine café’s. Bewoners, sommige ondernemers, bestuurders, hosts, handhavers en politie zien zich voor een grote uitdaging geplaatst: hoe valt het tij nog te keren en kunnen bewoners meer centraal komen te staan? Vragen die ook elders worden gesteld, want niet alleen Amsterdam ervaart steeds meer problemen door overtoerisme; dit geldt voor steeds meer plekken in de wereld. De regisseur van de documentaire Michal Materna was zelf aanwezig.
De begeleiding van de avond was in handen van journalist en buurtbewoner Bregje van der Wijst. De aftrap werd gedaan door medeorganisator Lennard Roubos, die een eigen column uitsprak. Na een korte introductie van de regisseur Michal Materna werd de documentaire ‘OVERTOURISM’ vertoond.
Leer van Amsterdam; werk samen
Michal Materna vertelde dat hij de documentaire draaide op basis van een script. Hij kent Amsterdam en heeft er eerder gefilmd. Hij komt uit Krakau, Polen, en zag dat daar ook toeristen de overhand nemen. Wat hij in Amsterdam goed vindt, is de samenwerking van de bewoners en ondernemers met de gemeente om het probleem de baas te worden. In Polen doet niemand iets. In de film zie je de hosts aan het werk. Die sturen op de drukte (tot stilte manen, straatje afsluiten etc).
Het visueel uitdragen (met borden, banners) dat ongewenst gedrag bestraft wordt, helpt volgens Michael. Volgens hem is het niet het gedrag van de bezoekers. De oorzaak is de hoeveelheid. De anonimiteit die daardoor ontstaat. De balans is verkeerd. “Feest” tot 4:00 uur in de nacht? Ingezet moet worden op de kwantiteit en de kwaliteit van de toeristen.
Vervolg
De documentaire gaat nu het circuit in, ook om discussie mee te voeren. Later in september zal hij hopelijk bij IDFA vertoond worden en komt de film daarna gewoon publiekelijk beschikbaar (op Vimeo).
Paneldiscussie
Het gemêleerd samengestelde panel lokte ook meteen onderlinge discussie uit. Machteld Ligtvoet, consultant expert/trainer op het vlak van City Marketing wijst de aanwezigen er op dat 50% van de toeristen uit Nederland komen. Dat levert naast werk ook een cultuurrijker aanbod op (restaurants, musea etc). Amsterdam is niet de stad waar alles kan. Goed gastheerschap en goede gasten. Dick Eberhardt, ondernemer en mede-oprichter van De Goede Zaak pleit voor het terugbrengen van de sociale cohesie; buurt winkels (geen ketenzaken).
Romeo Hoost, bewoner van het Wallengebied en actief betrokken bij Stop de Gekte heeft ’s avonds die in de documentaire getoonde hosts nooit gezien. En anders staan ze alleen maar te kijken, want ze mogen niks doen. Herbert van Hasselt, voormalig directeur Oude Kerk en schrijver van het Stegenplan pleit voor meer aandacht op de lokale geschiedenis van die buurt. Dat moet je koesteren en uitdragen.
De discussie met de zaal gaat alle kanten op. Het gebied met ramen is verkleind. Dat zou het druk maken. Maar er zijn ook minder ramen. Spreiding? Hoe ziet de toekomst er uit? Een hek er om en iedereen betaalt toegang? We hebben het met elkaar de laatste tien jaar behoorlijk uit de hand laten lopen …
Stadsdeelbestuur
Mascha ten Bruggencate schetst dat er weer een plek komt op de Wallen voor de handhavers en politie in het pand van houthandel Schmidt (in 2021…). Gezocht wordt naar andere oplossingen voor de middellange termijn (wietpas, dus niet voor toeristen, hoeveel café’s wil je in een buurt, hoe laat mogen terrassen open). Waar het stadsdeel niets voor hoefde te doen is de uitspraak van de rechter dat AirBnB niet mag zonder vergunning. Dit voorjaar worden de gidsengroepen beperkt en is de Fietstaxi aan banden. Het werd ook in de documentaire gezegd: Het is on-Amsterdams, maar het kan niet anders dan dat er regels moeten worden gesteld. Handhaving is een deel van de oplossing.
Dan weer reacties uit de zaal. Wellicht is het ook cultureel bepaald (echt geen last van toeristen in Zwitserland, Singapore…). Kijk naar de reclamebeelden in de documentaire, met alle flipperkast effecten, die onrust, dat straalt af op de toerist. Roofbouw wordt gepleegd op dat kleine stukje. Kijk ook naar de “winkels”, zonder klanten; het wordt niet verdiend, wel voor betaald.
Bregje van der Wijst: De storm buiten is dan wel gaan liggen, hier blijft het doorgaan.
